كاني ها و سنگ ها كاربردهاي گوناگوني دارند براي ساختن وسايل زندگي ، زيورآلات، وسايل ساختماني و در صنعت كاربرد فراواني دارند.

بطور كلي سنگ ها و كاني ها به سه منظور استخراج مي شوند.
الف: تأمين انرژي
ب: تأمين مواد اوليه صنايع
ج: جواهر سازي

تأمين انرژي:
انسان براي گرم كردن مسكن خود و پختن غذاها و راه اندازي وسايل نقليه خود به انرژي نياز دارد منبع اصلي تأمين انرژي سنگ ها هستند كه حدود 78 درصد انرژي در بين سنگ هاي رسوبي يافت مي شود.

نفت: مايعي است تيره رنگ با بوي مخصوص كه تركيب شيميايي ثابتي ندارد اما بيش تر از عناصر هيدروژن و كربن(هيدروكربن) است.

پرسش: نفت چگونه تشكيل مي شود؟
موجودات بسيار ريز دريايي بنام پلانكتون ها كه در آب دريا زندگي مي كنند و عمر كوتاهي دارند پس از مرك در بين رسوبات قرار گرفته و پس از ميليون ها سال بر اثر فشار و گرماي زياد به نفت تبديل مي شوند.

پرسش: مخازن نفتي بيش تر دركجا تشكيل مي شوند؟
بيش تر در زير اقيانوس ها تشكيل مي شوند و در هر مخزن نفتي بخش هاي زير وجود دارند.
   الف) سنگ مادر: به سنگ هائي كه نفت در آنها تشكيل مي شود.
   ب) سنگ پوششي: سنگ هائي هستند كه به صورت يك لايه نفوذ ناپذير از بالا آمدن نفت جلوگيري مي كنند و تقريباً به حالت تاقديس مانند بوده و جنس آنها بيش تر از سنگ گچ و سنگ رستي مي باشد.
   ج) سنگ مخزن: سنگ هائي كه شكاف و حفره هاي زيادي دارند و در زير سنگ پوششي قرار دارند و درون آنها نفت و گاز و مقداري آب شور جمع مي شود.

ترتيب قرار گرفتن مواد در يك مخزن نفتي:
به ترتيب از بالا به پايين گاز- نفت- آب شور

زغال سنگ: يكي از مهمترين منابع انرژي است كه به صورت لايه هايي در بين سنگ هاي رسوبي يافت مي شود. مصرف عمده آن در توليد انرژي الكتريكي- ذوب فلزات و پتروشيمي مي باشد.

چگونگي تشكيل ذغال سنگ: گياهاني كه در مرداب ها و سواحل درياهاي گرم رشد فراوان دراند پس از قرار گرفتن در بين رسوبات به وسيله باكتري ها تجزيه شده اكسيژن و هيدروژن آن ها خارج شده و در صد كربن آن ها زياد شده و به ذغال سنگ نارس تبديل مي گردد.
زغال سنگ نارس بر اثر فشار و حرارت زياد به انواع زغال سنگ هاي ديگر تبديل مي شود.

كُكْ: نوعي زغال سنگ بسيار مرغوب است كه تقريباً كربن خالص است و در صنايع فولاد سازي براي جداكردن آهن از سنگ معدن استفاده مي شود.

انرژي گرمايي زمين: خروج آب چشمه هاي آب گرم نشان دهنده اين است كه درون زمين گرم است.
امروزه بسياري از كشورها توانسته اند از اين انرژي استفاده كنند كه به آن زمين گرمايي گويند.

طريقه استفاده از انرژي گرمايي زمين براي توليد جريان برق

 

ب)كاربرد كاني ها و سنگ ها در مواد اوليه و صنايع
سنگ ها و كاني ها براي تهيه مواد اوليه كاربرد زيادي دارند به عنوان مثال:

1- در صنايع ساختماني: براي تزئين نماي ساختمان ها- مصالح ساختماني در نماي ساختمان بيش تر از گرانيت – مرمر- تراورتن و سنگ هاي چيني در تهيه مصالح بيش تر سنگ گچ – سنگ آهك

نكته: براي تهيه سيمان سنگ آهنك را با رس در كوره حدود 1400 درجه حرارت داده تا پودر سيمان توليد شود.

2- ذوب فلزات: براي ذوب فلزات از زغال سنگ آنتراسيت كك تهيه مي كنند.

3- صنايع شيميايي : ساختن انواع لنت ترمز- لوله فارسيت- انواع ايرانيت-

4- صنايع داروئي: ساختن انواع پودرها سموم شيميايي - پودر پاي بچه (پودر تالك)

5- صنايع غذايي: در كارخانه قند براي تصفيه قند از سنگ آهك استفاده مي شود. خاك رس براي جدا كردن ناخالصي ها در صنايع غذايي استفاده مي شود.

6- صنايع الكتريكي- الكترونيكي: براي انتقال جرايان برق و ساختن ترانزيستورها

 

ج) در جواهر سازي:

 بعضي از كاني ها به علت رنگ و جلاي زيبا ب عنان جواهر از آن ها استفاده مي كنند مثل فيروزه- الماس- ياقوت- زمرد

سؤالات فصل ۷ 

1- كلمه مناسب را انتخاب كنيد.

 

الف: جانداران شناور در دريا كه در توليد نفت دخالت دارند	انتخاب كنيد پلانكتون ها سنك مادر كربن ياقوت	مي باشند.
ب: به سنگ هايي كه درون آنها نفت تشكيل مي شود	انتخاب كنيد پلانكتون ها سنك مادر كربن ياقوت	گويند.
ج: از بلور بعضي جواهرات مثل	انتخاب كنيد پلانكتون ها سنك مادر كربن ياقوت	در توليد اشعه ليزر استفاده مي كنند.
د: بيش ترين قسمت نفت خام تركيبي از هيدروژن و	انتخاب كنيد پلانكتون ها سنك مادر كربن ياقوت	است.

 

 

2- عبارات صحيح و عبارات غلط را مشخص كنيد.

صحيح     غلط   

3- گزينه صحيح را مشخص كنيد.
1) كدام سنگ غير قابل نفوذ كه در لايه پوششي مخازن نفتي وجود دارد؟

 

 

2) براي تهيه سيمان از چه موادي استفاده مي شود.

 

 

3) اكثر كاني هاي با ارزش بين كدام گروه سنگ ديده مي شوند؟

 

4) كدام سنگ ها از اسكلت خرد شده جانداران دريايي بوجود آمده است؟

 

 

4- براي هر جمله كلمه مناسب انتخاب كنيد.

 

الف) به عنوان ماده اوليه ذوب آهن و پتروشيمي بكار مي رود.	انتخاب كنيد زغال سنگ ياقوت نفت انرژي هسته اي
ب) از اين ماده در صنعت براي توليد اشعه ليزر استفاده مي شود.	انتخاب كنيد زغال سنگ ياقوت نفت انرژي هسته اي
ج) بيش ترين سهم در توليد انرژي در سطح جهان را دارد.	انتخاب كنيد زغال سنگ ياقوت نفت انرژي هسته اي
د) امروزه براي توليد انرژي به جاي سوخت هاي فسيلي بكار مي رود.	انتخاب كنيد زغال سنگ ياقوت نفت انرژي هسته اي

نظرات شما عزیزان: